Mijmeringen

Mijmeringen

Einde van de tocht

Ik heb veel plezier beleefd aan deze tocht. Het is geen Pelgrimstocht maar een Historische route. Dat betekent dat de geschiedenis van 300 jaar geleden wel de leidraad is voor de tocht, maar niet dat de tocht al 300 jaar wordt gelopen. Integendeel hij is nog volop in ontwikkeling. De onbekendheid bij het publiek is nog tot daar aan toe. Maar niet voldoende faciliteiten als overnachtingsmogelijkheden, eetgelegenheden en levensmiddelenwinkels is toch een tekortkoming. En delen van de route (vooral in Zwitseland) zijn niet of nauwelijks aangegeven. Als het om de kennis van de bijzondere bewegingen en omstandigheden van de Reformatie gaat, ben ik wel veel wijzer geworden. Je zuigt toch alle informatie die je onderweg tegenkomt in je op. Het zal nog wel even duren voor dat allemaal op een rijtje staat. Jammer is dat de lokale musea zo beperkt open zijn. Sommige maar twee uur alleen op zondag. Daar kun je als loper niets mee. Wat wel goed werkte waren de informatieborden in de Hugenoten of Waldenserdorpen met name in Duitsland. Ook de vele ontmoetingen waren waardevol. Soms kort maar indringend, soms uitgebreid en inhoudelijk. Nu zijn het nog flarden. Thuis zal ik ze allemaal terugvinden. Het begon was zwaar. In Frankrijk was de route lastig door het ruige terrein en de kou. Zwitserland was net als voor de Hugenoten een doorgangsland. Geen routes waren beschreven en ook niet aangeduid. Alleen de plaatsen waren bekend waarlangs gelopen moest worden. Duitsland was lang. In het eerste deel van het Schwarzwald waren ook geen routes aangegeven. Vanaf Calw was het allemaal prima duidelijk. Zowel in beschrijving als wat betreft route aanduiding. De hele beleving van de tocht wordt ook bepaald door twee onderbrekingen. De eerste was gepland. Dat was een weekje vakantie met Vera aan de Bodensee. De tweede onderbreking was niet gepland. Deze kwam na het verschrikkelijke bericht van het overlijden van Sipko. Ik was toen in Pforzheim. Voor het afscheid en de crematie ben ik heen en weer gereisd. Deze onderbreking duurde zes dagen. Deze twee onderbrekingen betekenden dat ik uit het ritme van het lopen kwam en daarna weer op gang moest komen. Ik kijk toch terug op een mooie tocht en dank allen die mij gevolgd hebben en die gereageerd hebben. Na deze tocht staat voor mij vast: “De wereld is groot genoeg voor iedereen”.

Waldenzen

De groep ontstond in 1175 ten oosten van de Franse stad Albi. De Lyonese koopman Petrus Waldo (of Waldus, ook Valdez) las in het evangelie volgens Mattheus dat Jezus een rijke jongeman opdraagt al zijn bezit te verkopen ten bate van de armen. Waldo raakte hiervan zo onder de indruk dat hij besloot dit voorbeeld te volgen. Hij gaf zijn bezit aan de armen en ging prediken. In de Italiaanse bergdalen in de omgeving van Turijn leefde na een paar eeuwen van vervolging en onderdrukking nog een kleine groep Waldenzen. Zij hadden nagenoeg dezelfde religieuze opvattingen als de Hugenoten. Zij werden ook gedwongen te vluchten toen daar de hertog Victor Aimadeus II van Savoye, de landheer der Piemontese dalen, verbood het protestante geloof te praktiseren. Hun vluchtroute sluit bij het meer van Geneve aan op de route van de Hugenoten. In Duitsland worden zij in een adem genoemd met de Hugenoten. Bij Calw zijn de eerste kolonien gebouwd om de Waldenzen op te vangen.

Konzili van Konstanz, 600 jaar geleden

Van 1414 tot en met 1418 werd er in Konstanz een konzili gehouden. 4 jaar lang is er gepraat over religieuze en wereldlijke verdeling van de macht. Scheiding van kerk en staat bestond nog niet. Het mag een wonder heten dat geen van de aanwezige partijen de wapens heeft gepakt. Toch ging het er niet alleen vredig aan toe. Denkers en theologen die de leer van de Katholieke kerk bekritiseerden werden door het Konzili veroordeeld tot verbranding. John Wycliff die in 1384 was gestorven, werd opgegraven en alsnog verbrand. Hij was de grote inspirator van Jan Hus. Ondanks de toegezegde vrijgeleide werd Jan Hus in 1415 door het Konzilie veroordeeld tot de brandstapel. Een jaar later werd ook zijn geloofsgenoot en medereformator Hyeronimus van Prag tot de brandstapel veroordeeld. Op 30 Mei 1416 werd het vonnis uitgevoerd. Precies op die datum 600 jaar later wonen Vera en ik de herdenking bij van de verbranding van Hyeronimus van Prag. Op de plek waar dit gebeurde ligt een grote steen. Als we daar gaan kijken ontmoeten we de bisschop van de Hernhutters. Hij spreekt Nederlands. We praten met hem. Als hij van mijn tocht hoort maakt hij een foto van mij. In de dienst die wordt gehouden zijn veel hoge vertegenwoordigers van verschillende Tsjechisch en Duitse kerken aanwezig. Aan het eind wordt een verklaring voorgelezen van de gezamelijke Tsjechische kerken. De verklaring is een officiele vergeving van de gebeurtenissen ten tijde van het Konzili in Konstanz.

Hugenoten in Zwitserland

Uit diverse verhalen komt het beeld naar voren dat de Franse Hugenoten werden geholpen, maar dat ze zich niet mochten vestigen in de steden. Ze werden vooral opgevangen en geholpen bij het vluchten. Ze hoefden in elk geval niet bang om opgepakt te worden. Er zijn ondanks dat ook succesverhalen van Hugenoten die zich hebben kunnen vestigen in Zwitserland. In de omgeving van Lenzburg bijvoorbeeld. Daar vestigde zich de Hugenotenfamilie Brutel de la Rivière. Ze hebben met succes een manifacturen zaak opgericht en groot gemaakt. Hun bijdrage aan de economie was van betekenis. Er worden tentoonstellingen en een rondwandeling langs diverse landhuizen en goederen van de Familie Brutel georganiseerd door museum Burghalde in Lenzburg. Ook sprak ik onderweg met een Zwitser die van mening was dat het succes van de Zwitserse horloge industrie voor een groot deel te danken is aan de inbreng van Hugenoten.

Hugenoten in de Savoye

Tussen Grenoble en Chambéry waren vele burchten van katholieke heren. Voor de Hugenoten op de vlucht een gevaarlijk gebied. Ze kozen de lastige hellingen van de Chartreuse in de hoop onopgemerkt te blijven. De Savoye is vanuit Genève begin 16e eeuw onder de invloed van de leer van Calvijn en Farel gekomen. De hertog van de Savoie moest van koning Lodewijk XIV streng optreden tegen de aanhangers van de Hervorming. En dat gebeurde. Er zijn velen op de brandstapel geëindigd. Jonge jongens werden betrapt met een bijbel in het Frans. Ze werden verbrand. Er zijn talrijke van dit soort voorbeelden. In de 17e eeuw leven katholieken en protestanten goed samen. Totdat er weer een vorst zich laat gelden. Nu is het Karel Emanuel II die de Hugenoten dwars zit. Als Lodewijk XIV vervolgens het edict van Nantes afschaft, worden de Hugenoten vogelvrij.

Onbegaanbare paden

De route die ik loop volgt zo veel mogelijk het door historici en door overlevering vastgestelde traject van de hugenoten die naar Zwitserland en Duitsland zijn gevlucht. Dat de route niet volgens de begaanbare paden loopt, is omdat men zoveel mogelijk ongezien moest blijven. Vluchten was verboden na de opheffing van het Edict van Nantes. Men kon dus worden opgepakt of worden veraden. Na elke etappe ben ik in een dorp of stad. De hugenoten bleven zoveel mogelijk hoog in de bergen en in de bossen om niet gezien te worden. Als ik tegen een berg oplopend me realiseer dat een gezin met kinderen, eventueel met paard of ezel, ditzelfde heeft gedaan, is dat moeilijk voor te stellen. Ik wandel onbevangen rond maar zij hadden de voortdurende angst om opgepakt te worden. Vluchtelingen zijn geen toeristen.

Dengyo Daishi en Kobo Daishi

Saicho en Kukai waren tijdgenoten van elkaar. Beiden zijn naar China gegaan om, als monnik, het boeddhisme te bestuderen. Ze hebben ook beiden, vanwege hun grote kennis en wijsheid, nieuwe namen gekregen; Dengyo Daishi en Kobo Daishi. Daichi betekent: grote leermeester. Kobo Daichi is echter veel populairder dan Dengyo Daichi. Dengyo heeft zijn kennis vooral ingezet ten dienste van het keizerlijke hof en de adel. Kobo echter had in China ook veel kennis vergaard van praktische zaken. Deze leerde hij de gewone mensen. Zaken als landbewerking, irrigatiesystemen en meer zaken die een positieve invloed hadden op het dagelijks leven van gewone mensen. De tempel in de geboorteplaats Zentsuji van Kobo Daichi, is één van de drie meest bezochte tempels van Japan.

Kobo Daishi

Tempels die ik bezoek en de route die ik loop, zijn gewijd aan Kobo Daishi (774-835). Hij is één van de bekendste figuren uit de Japanse geschiedenis. Hij wordt met veel grote daden verbonden. Door heel Japan kan men plekken bezoeken waar hij geweest zou zijn. Na een verblijf in China, om als monnik het Shingon Bhoedisme te studeren, keert hij terug naar Japan om ook daar het Shingon te introduceren. Hij wordt de 8e patriarch van deze vorm van Bhoedisme.

Veel tempels op de route zijn door Kobo Daishi opgericht of uitgebreid. Zijn voorganger Gyoki (668-749), een Bhoedistische monnik, had ook al een aantal tempels neergezet. Bhoedisme en Shingon zijn op een aantal plaatsen naast elkaar zonder moeite in één tempelcomplex verenigd.

Het instellen van de pelgrimsroute wordt wel aan Kobo Daishi toegeschreven, maar dat is niet met zekerheid vast te stellen. De volgende legende doet de ronde. Toen Kobo Daishi zijn leven als rondtrekkende Bhoedistische geestelijke leidde, was iedereen gehouden iemand als Kobo Daishi te onderhouden. Als hij aan de deur klopte, legde je hem te slapen. Als hij honger had voedde je hem. Er was in die tijd een man, die toen hem om eten werd gevraagd, weigerde omdat hij Kobo Daishi niet herkende. Toen hij aan het eind van zijn leven er achter kwam wat hij had gedaan, is hij op zoek gegaan naar Kobo Daishi om vergeving te vragen. Dat is gelukt, hij kreeg vergeving. Die zoektocht zou de basis voor de pelgrimstocht zijn geweest. De symboliek nu is dat, wie de tocht loopt, op zoek gaat naar Kobo Daishi.

Stedenbouw, Ruimtelijke ordening.

Zowel in steden als op het platteland lijkt elk ruimtelijk concept te ontbreken. Er heerst een soort pragmatisch individualisme. Binnen een, meestal rechthoekig, stratenpatroon blijkt volledige vrijheid om alles te maken wat men wil, zolang men elkaar maar niet dwars zit. Gelegenheidsoplossingen voor allerlei mogelijke problemen. Plaatmateriaal is het meest voorkomend bouwmateriaal, vooral golfplaat. Het geheel levert een rommelige aanblik op. Daarbij komen schreeuwende reclameborden en aankondigingen. Het Japanse schrift is behoorlijk druk. Voeg hierbij de veelheid aan elektriciteitspalen en- draden en trafo’s, en de chaos is compleet.

Shikoku – In- en aanleiding

Tijdens mijn tocht naar Santiago in 2013 ontmoette ik Condo Hito. Deze Japanner liep de pelgrimstocht in Europa, terwijl hij uitsluitend Japans sprak. Desondanks had ik contact met hem en wist hij mij duidelijk te maken dat er in Japan ook een pelgrimstocht werd gelopen op het eiland Shikoku. Vanaf dat moment is het idee om eens deze tocht te lopen niet meer weggeweest. De fascinatie voor het lopen van lange afstanden, de interesse in culturen en rituelen, maar ook bezinning en betrokkenheid bij religie hebben mij gemotiveerd om deze tocht te gaan lopen. Het besef, te kunnen lopen in de eeuwenoude voetsporen van mensen op zoek naar hogere wijsheid, boeit me.

Circus Christus

De kerkelijke en de privinciale en de gemeentelijke overheden, evanals allerlei private en aanverwante organisaties zullen er belang bij hebben dat er zoveel mogelijk mensen naar Gallicië komen. Alles woddt gedaan om de Camino te promoten. Dit leidt tot massatoerisme op de Camino. Al eerddr merkte ik kp dat de Camino een toeristische atractie is geworden. Reisorganisaties in heel Europa bieden 1 of 2 weken Camino aan. Slaapplaatsen worden vastgelegd of gereserveerd. Gevolg is overvolle herbergen. Bagage wordt van hotel naar hotel vervoerd. De toerist heeft geen rugzak van 12 kilo te dragen. Voor de eerdergenoemde belanghebbenden is het een geslaagd project. Maar met de oorspronkelijke sfeer van reflexie of verdieping heeft het niets meer van doe

Fietspelgrims

Het aantal fietsers op de Camino is zodanig dat het een wonder is dat er geen ongelukken gebeuren. De sportfietser met rennersfietsen kiezen hun alternatieve wegen, maar de crossfietsers zien het als een uitdaging om op de smalle bergweggetjes van de Camino die lopende pelgrims volgen te fietsen. Veelal fietsen ze in groepen. Vooral Spanjaarden en Italianen. Als ze je achterop komen roepen ze Buen Camino want bellen hebben ze niet. Vooral bergafwaarts suizen ze voorbij. Bovendien hebben ze een heel ander dagritme. Ze gaan later weg en fietsen langer door. Zo’n 70 km per dag wordt afgelegd. In de herbergen zijn ze soms in de meerderheid. Het wordt tijd dat er andere mogelijkheden komen voor deze categorie pelgrimz

Mijmeringen week 14 en 15

How to make turkey

In Burgos bezocht ik het museum voor moderne kunst Centro del Arte de la caja de Burgos (CAB). Een ruimte van ca. 5×10 meter was ingericht onder de titel How to make Turkey. Kris kras door de ruimte waren vlaggen opgehangen. Geen echte vlaggen maar vlaggen gemaakt van allerlei stoffen die associeerden met dagelijkse dingen in de keuken. Bijvoorbeeld ruitjesstof als een keukentafelkleed, of bloemetjesstof dat doet denken aan de jurk of schort van oma, enz. De ruimte hangt er vol mee. Maar op een wand is een projectie te zien van de Amerikaanse vlag. Wandgroot. Vervolgens verschijnt er, van onderuit alsof hij een trap op loopt, voor die Amerikaanse vlag een man in een generaalsuniform, compleet met helm, medailles en decoraties. Ondertussen klinkt het Amerikaanse volkslied. Het zijn de beelden die we hebben gezien bij de Golfoorlog en in Irak. Dan begint de generaal zijn speech. In plaats van de gebruikelijke verslagen van de krijgshandelingen en de successen die zijn behaald begint de generaal op dezelfde indringende toon voor te dragen hoe een kalkoen moet worden schoongemaakt, gebraden en opgediend. Het verhaal, in het Amerikaans, duurt een kwartier. Het werkt zo vervreemdend en is zo belachelijk dat ik er nog dagen aan denk en er om moet lachen. Zo belachelijk is het.

Dorpsbar

Vooral in de dorpen heeft de bar een belangrijke functie. Het is in de bar waar alls samenkomt. De werkers komen nahet werk even langs om wat te kletsen en te drinken. De niet-werkers zitten veelal de hele middag te kaarten of domino te spelen. Om 17.00 uur komt men voor een hapje (pintxos of tapas). Vanaf 21.00 uur is het stil. Dan eten de meesten thuis. De hele dag door komen, ook onder het werk, mensen even voor een snelle kop koffie. In de dorpen kent men elkaar en deelt men alkes in de bar.

Mijmeringen week 12 en 13

Lijdensweg

De eerste etappes na de Pyreneeën passeer ik een een paar keer een herdenkingsplek voor een overledene. Meestal een kruis. Er is altijd een herdenkingstekst bij. Het gaat om jonge mensen uit verschillende landen, Japan, België, Italië, Brazilië. Ik denk aan de film “theWay”. Deze begint met de dood van een jonge Amerikaan. Ik vraag me af hoe het kan. Natuurlijk gaan overal mensen dood, maar waarom zoveel en waarom hier. Als ik een paar weken om me heen heb gekeken op de Camino dringt zich wel een antwoord op. Ik zie en spreek mensen die voordat ze in St Jean Pied de Port beginnen te lopen nog nooit een stap hebben gezet op een wandelpad. Film gezien, boek gelezen, lijkt wel leuk, gaan we doen. Na een paar weken zie ik ze strompelen, waggelen, hinken. Geen training en slechte uitrusting staan garant voor problemen. Op gympen en sandalen denkt men het einde te halen. Er zijn natuurlijk ook vakantielopers die 2 of 3 weken op de Camino hun vakantie doorbrengen. Dat die lichtere spullen gebruiken kan ik me nog voorstellen. Maar dat zijn wel vaak mensen die vaker lopen. De vraag blijft waarom mensen zichzelf dit aandoen. Ze maken er een lijdensweg van.

Ruimte

Als je zolang onderweg bent en het leven zich steeds meer beperkt tot simpele zaken, als lopen, eten en slapen, ontstaat er ruimte. Steeds meer punten worden van de lijst “belangrijk” geschrapt. De ruimte die er ontstaat maakt nieuwe gedachten en ideeën mogelijk. Dat is volgens mij de essentie van het lopen. Ik heb mensen ontmoet die, als ze horen dat ik al lang onderweg ben, me vragen of ik al veranderd ben. Ik zeg dan dat ik niet wil en zal veranderen. Wel zullen mijn gedachten en ideeën door het lopen kunnen worden beïnvloed. In Frankrijk hoorde ik de volgende spreuk:” Marcher, c’est Méditer”. Daar zit de kern in van wat ik ervaar.

Mijmeringen  week 10 en 11

Frankrijk

Elke dag dat ik dichter bij het einde van Frankrijk kom, wordt het gevoel sterker dat ik het zal missen. Ik denk aan de vriendelijkheid op straat, altijd een praatje, bonjour en bonne route. De avonden ten noorden van Vezelay bij mensen thuis. Daarna de refuges met 4 of 6 bedden in dorpen van niks, gratis of voor weinig. Iedereen die ik heb gesproken die in Spanje de Camino hebben gelopen, voorspellen een andere wereld. Ik ben benieuwd maar zal nog wel eens aan Frankrijk terugdenken.

Saint Jean Pied de Port

De hele wereld verzameld zich in Saint Jean Pied de Port. Vooral in het oude centrum is het druk. De commercie speelt er stevig op in. Alle verkochte artikelen zijn voorzien van een schelp als logo van St.Jacob. Dat het een sterk logo is had Shell ook al ontdekt. Eigenlijk is het oude deel maar één straat. De pelgrims kwamen de straat in door de Porte St Jacques en gingen er weer uit aan het andere eind door de Porte d’Espagne. Het is mooi dat het huidige informatiepunt voor pelgrims is gevestigd in de middeleeuwse opvang voor pelgrims. Er tegenover is de Hostel “l’Esprit du Chemin” waar ik 2 nachten slaap.

Mijmeringen weken 8 en 9

Landschap

Het landschap van de Dordogne is lieflijk en afwisselend. Net als in de Ardennen is het niet geschikt voor de grootschalige landbouw omdat het te geaccidenteerd is. Er is daardoor ook meer begroeiing. De overstromingen zoals in het Noorden zijn hier niet aan de orde omdat het water makkelijker door de bodem en de bomen wordt opgenomen. De regen is hier ook wel gevallen. maar dat heeft hier niet geleidt tot overstromingen. Maar het levert ook hier wel blubberpaden op. Het verrassende is de manier waarop de dorpen er zijn en niet zijn. Kijkend op de kaart weet je dat er een dorp moet komen, maar het is er pas als je er bent. Het gaat schuil achter bomen of ligt verscholen in een dal. Zodra je het dorp uit bent lijkt het dorp niet meer te bestaan.

De schelp, la coquille

Over het symbool van de pelgrim op de Jacobsweg zijn veel verhalen. Eén van de legenden waar het symbool uit is ontstaan is het volgende. Toen het schip met het stoffelijk overschot van Jacobus de monding van de rivier Padrón binnenliep, wilde een vrome ridder het tegemoet snellen. Hij verdween echter met zijn paard in het water. Hij zou zijn verdronken als de heilige Jacob geen wonder had verricht. De man dook weer op maar was volledig overdekt met schelpen. Sindsdien is de schelp het symbool van St Jacob.

Mijmeringen week 7

Regen

De regen maakt de wereld kleiner. Het zicht wordt beperkt door de vochtige lucht. Ook het lopen gaat anders in de regen. Het hoofd gebogen om te zien waar de voeten worden gezet. Met pet en capuchon op wordt het kijkraam kleiner. De klep van de pet houdt mijn bril droog. Zo ver mogelijk naar beneden getrokken vormt de klep de bovengrens van mijn zichtveld. De regen loopt van de capuchon op de klep. Er vormen zich aan de rand van de klep druppels. Boven in mijn gezichtsveld zie ik de druppels heen en weer gaan op het ritme van mijn loopbeweging. Ik kijk er onwillekeurig naar en zie de druppel vallen als ze te zwaar wordt. Er vormt zich een nieuwe en het proces herhaalt zich.

Een mooi citaat van Tao

Het is de weg en de wandelaar,
De eeuwige weg waarlangs alle wezens gaan,
Niemand heeft hem gemaakt want hij is zelf wezen.
Het is alles of niets
Daarop ontstaat alles,
Daarheen richt zich alles,
Daarom keert alles weer terug.
Een geluid dat oren niet kunnen horen,
Een beeld dat ogen niet kunnen zien.
Het is overal en nergens.
Het heiligdom waarin alles een schuilplaats vindt,
Het nergens dat je kunt zien
Zonder uit het venster naar buiten te kijken.
De weg leert je wensen om niets meer te wensen.

Tao Te Ching

Week 6

Bossen van Frankrijk

Als ik weer eens door de bossen loop moet ik denken aan Marc in Le Beugnon. Volgens hem zijn de bossen van Frankrijk grotendeels aangelegd in opdracht van Napoleon. Zij waren bedoeld voor houtproductie. Het was voor allerlei doeleinden maar vooral voor de bouw van vaar- en voertuigen. Voordat men begon met de aanleg van bossen was slechts 12 a 15 procent van de oppervlakte van Frankrijk bebost. Nu is dat tussen de oppervlakte 75 en 80 procent. Tegenwoordig wordt op het platteland veelal hout gebruikt voor verwarming en om op te koken. Bij velen staat een “cuisinière” te branden, een soort ouderwets fornuis annex verwarming. Veel particulieren schrijven in op een perceel in de “Dominiale” oftewel staatsbossen. Op het perceel dat men krijgt toegewezen mag men hout kappen tot een bepaalde dikte, goed voor brandhout. Het dikke hout is voor de houtverwerkende industrie.

Le bout de la route….l’espoir et souvenir.

Deze tekst stond op de gevel van een woonhuis. Het eind van de weg….hoop en herinnering. Ik heb die tekst de hele verdere dag in mijn hoofd gehad. Mijn weg levert zeker herinneringen op. Goede en minder goede. Herinneringen bestaan per definitie in het verleden. Ze zijn vaststaande feiten waar niets aan te veranderen valt. Alleen ons geheugen kleurt ze soms wat positiever of negatiever. Ook kan het geheugen selectief zijn en daardoor de herinnering beïnvloeden. Maar met hoop ligt dat anders en wat mij betreft ook niet gekoppeld aan het eind van de weg. De weg zelf is te zien als een uitdrukking van hoop. Na elke bocht, over elke heuvel, aan de horizon wacht altijd iets nieuws waar de hoop zich op kan richten. Hoop is dus ook altijd verbonden aan de toekomst. Hoop is verbonden aan wenselijkheid of vervulling daarvan. Hoop heeft geen vaststaande vorm en kan veranderen of bijgesteld worden. Hoop is verwachting, staat open voor de vernieuwing. Hoop is positieve energie.

Week 5

Andere route

Het traject van Troyes naar Vézelay heb ik samengesteld uit meerdere bronnen. Belangrijkste was een conceptgids van het Franse genootschap St Jacques. Een paar weken voordat ik vertrokken ben, verscheen de definitieve gids. Ik heb de kaarten uit deze gids nog gescanned en op mijn telefoon gezet. Nu blijkt dat de route in de gids drastisch afwijkt van het concept. De nieuwe route loopt veel oostelijker. Wat wel aantrekkelijk is, is dat Chablis – bekend van de witte wijn – wordt aangedaan. De nieuwe route is waarschijnlijk gemarkeerd en er is adresinformatie van. Daarom kies ik ervoor deze te lopen, dit in afwijking van het etappeoverzicht.

Houding

Regelmatig moet ik mezelf rechtop zetten. Door het gewicht van de rugzak ga ik ongemerkt voorover lopen. Waarschijnlijk om het zwaartepunt te corrigeren om het weer boven mijn benen te krijgen. Maar door die houding wordt mijn rug extra belast en dat ga ik merken. Door weer wat rechterop te gaan loopt het beter. Toch de plek van het zwaartepunt.

Koekoek

Elke dag hoor ik de roep van de koekoek. Ik moet dan steeds denken aan de vader van Len. Die kon door tussen duimen te blazen en de pink te bewegen het geluid van de koekoek goed imiteren. Toen de kinderen klein waren noemden ze de vader van Len “Opa”. Ze vonden het prachtig dat opa dat kon. Als we in die tijd in het bos of op een camping de koekoek hoorden roepen, was de vaste reactie “Opa is er ook”.

Franse slag

Aan alles merk je dat de Fransen wat anders in het leven staan dan wij. Zij hebben zeker niet dat netheidsgevoel zoals dat bij ons past. De Franse “laissez faire” mentaliteit zorgt er voor dat alles er uit ziet als verwaarloosde rommel. Toch is dat aan de andere kant de charme van Frankrijk. Een gebouw van een paar eeuwen oud wordt veranderd of uitgebreid en er wordt geen moeite gedaan om dat onzichtbaar te maken. Zodoende lees je de geschiedenis van gebouwen af. Gebouwen die niet meer gebruikt worden worden niet gesloopt. Als niet iemand er wat in ziet wordt het van bouwval tot ruïne. Dat geeft met name op het platteland de dorpen een romantische uitdrukking.

 

Week 4

Foyer de Charité

Foyer de Charité is een katholiek organisatie die meerdere huizen bezit. Het zijn huizen waarin ouderen en minder validen wonen. Er is veel aandacht voor geloof. Dagelijks zijn er gebedsbijeenkomsten en worden er missen gehouden. Aan het hoofd staat een priester die, voor huishoudelijke zaken wordt bijgestaan door nonnen. De Foyer is opgericht in de jaren 60 en heeft nu 72 huizen over de hele wereld verspreid. Er is ook een dergelijk huis in Nederland. Het staat in Thorn, Limburg. Het aantal mensen dat het het Chateau de Baye bewoont bedraagt ongeveer 14. Het huis is groot genoeg om een aantal kamers beschikbaar te houden voor gasten.

Chateau de Baye

Het Chateau is eeuwenlang bewoond geweest door de heren van Baye. De voorlaatste was Joseph de Baye. Hij stierf in 1931. Men heeft ontdekt dat hij amateur-paleontholoog was. Het weekend na mijn bezoek wordt er een tentoonstelling geopend in Baye, die aan hem en zijn werk gewijd is. Joseph had 2 zoons. Een ging na zijn huwelijk elders wonen. De ander bleef op het kasteel en bleef kinderloos tot zijn dood in 1964. Door geldgebrek en verwaarlozing was het kasteel toen een bouwval geworden. De Foyer heeft het toen in overleg met de autoriteiten kunnen kopen. De gebouwen zijn gerestaureerd en sindsdien is de Foyer de Charité er in gehuisvest. De kapel is een geclassificeerd monument.

Paden

De route gaat over paden en langs wegen. Het liefst loop ik over graspaden. Ondergrond is zacht, vlak en er blijven toepassen staan. Het gras is meestal droog. Als het gras nat is loop je de schoenen schoon. Ik heb en hekel aan onverharde leempaden. Er staan altijd plassen op. Als er voertuigen over gereden hebben worden het helemaal niet te begane blubberpaden. Als er het niet lang geleden heeft geregend is het effect als lopen door verse sneeuw. Er blijft wat onder de schoonzolen plakken en bij elke stap die je zet komt er wat bij. Tot het 1 a 2 centimeter dik is en het loslaat. Dan verstap je je en struikelt bijna. Veelal gaat de route langs asfalt wegen. Dat loopt wel makkelijk maar is een extra belasting voor de spieren. Bovendien loop je niet ontspannen omdat je alert moet zijn op verkeer dat voorbij kan komen.

Week 3

Het landschap

Tussen de Ardennen en de Champagne ligt een gebied van grootschalige landbouw. In de Ardennen zijn de hellingen te steil daarvoor, in de Champagne is er vooral wijnbouw. Tussen Wasigny en Reims is het landschap glooiend en volledig kaalgeschoren. Landschappen zoals ik ze ook in Oost Duitsland, Polen en Amerika zag. Elk obstakel in de vorm van boom of struik is uit de weg geruimd. Het Noord Franse landschap wordt door de glooiing weer mooi als je er door loopt. Als we met de auto op vakantie door dit stuk Frankrijk reden, vonden we het alleen maar saai. Zwijgend loop ik met Herman door deze eindeloze leegte van het Noord Franse landschap. Er komen spontaan zinnen in mijn gedachten. Het wordt een gedicht.

Door het landschap lopen lange lijnen,
Die aan de einder lijken te verdwijnen
En de eeuwigheid in gaan
Langzaam lopen om de einder te verleggen.
Er komt een punt, wanneer kan niemand zeggen,
Dat de einder stil zal staan.

Afscheid van Herman

Lopend van Dinant naar Givet ben ik Herman tegengekomen. We hebben vanaf Givet met elkaar opgetrokken. Soms liepen we apart, soms zwijgend naast of achter elkaar. Aan het eindpunt zijn we meestal samengekomen om een slaapplaats te zoeken, wat te drinken en wat te eten. Veelal deelden we de kamer. Het ontbijt genoten we samen of met de gastheer en -vrouw. Het is enerzijds jammer dat we afscheid nemen, maar ook wel weer goed. Als je uitgepraat raakt neem je elkaar teveel in beslag. Ik heb weer de ruimte om mijn eigen interesses te volgen.

Boulingrin

Als ik voor het gebouw van de overdekte markt Boulingrin sta, denk ik aan mijn vriend Bob, de grote constructeur. Vakanties, excursies, uitstapjes, altijd geïnteresseerd in bouwen. Vorm en constructie. Een gebouw als dit zou ons doen kijken en bewonderen, maar ook becommentariëren, bekritiseren. We willen het begrijpen, doorgronden. We weten het beter en zouden het anders hebben gedaan. Zo hebben we al heel wat uren voor gebouwen gestaan. Dit gebouw is een voorbeeld van de innovativiteit van de Fransen in het begin van de 20e eeuw. Beton als materiaal was nieuw en daagde uit tot nieuwe constructies. Een architect als Augustus Perret was er door gegrepen en bouwde de prachtigste filigrain-achtige gebouwen van beton. Parijs heeft er een aantal. Ook werd er met betonschaaldaken grote overspanningen gemaakt. Daar is de markthal een voorbeeld van. Andere latere voorbeelden zijn het CNIT gebouw in Parijs en de Kongresshalle in Berlijn.

Week 2

Vrijheid

Mensen vragen mij of ik de route loop uit religieuze overwegingen. Dat is wat mij betreft niet zo. Ik vind het wel boeiend om in een traditie te lopen die al meer dan 1.000 jaar bestaat. Veel religieuze monumenten langs de route bevatten beeldhouwkunst en schilderkunst die toonaangevend was. Tot de renaissance was de kerk de motor van de cultuur. Men heeft zich toen losgemaakt van de dogmatiek van religieus denken. Het vrije denken is in onze eeuw wellicht tot het uiterste geraakt. Wat rest ons. Ultieme vrijheid. Ik denk aan Jennis Joplin. “Freedom is just another word for nothing left to loose”.

Scheepvaart op de Maas

De Maas is voor de vrachtvervoer per schip steeds minder interessant geworden. Tussen Namen en Givet zijn er ook 10 sluizen te passeren. Deze laten schepen door tot 2.000 ton. Vanaf Givet zijn de sluizen nog kleiner en laten ze schepen door van 800 ton. Dat is voor de commerciële vaart veel te klein. Moderne vrachtschepen die bijvoorbeeld de Rijn bevaren gaan wel tot 5.200 ton. Ik sprak hierover met de eigenaar van de Chambre d’Hôte waar ik sliep in Dinant. Hij woonde al zijn hele leven aan de Maas en had het zien gebeuren.

De eenden van de Maas

Van Namen tot Givet komen er veel ganzen, zwanen en eenden in en aan de rivier voor. Vooral de ganzen zorgen voor overlast. Ze grazen in tuinen en hebben een hoge strontproductie. Als je er langs loopt gaan ze mopperende geluiden maken. Uiteindelijk vliegen ze het water in. Vooral de Canadese gans komt veel voor.

Loopafstanden

Om de afstanden die ik loop te registreren gebruik ik een App. Deze zogenaamde Pedometer geeft steeds en hoger aantal gelopen kilometers aan dan in de etappelijst. Dit komt vooral omdat ik ook de stukken terug moet omdat ik fout ben gelopen. Ook de kilometers om een onderkomen te zoeken worden geregistreerd. De etappelijst geeft dus de ideale, niet te realiseren afstand weer.

Het dagritme

Iedere dag vertrek ik rond 8.00 uur. Afhankelijk van de lengte van de etappe ben ik tussen 14.00 en 15.00 uur op de plaats van bestemming. De eerste zorg is dan een bed voor de nacht te vinden. Daar gaat meestal ook wat tijd mee heen. Als ik die gevonden heb fris ik me op en rust wat uit. Mijn blog wordt bijgewerkt. Vervolgens ga ik wat eten. Tussen 21.00 uur en 22.00 uur ga ik slapen

Prestatie

Onderweg wordt altijd positief gereageerd als men aan de schelp ziet dat je pelgrim bent. Altijd een groet of een praatje. Vaak gaat het over waar vandaan ik kom, waar heen ik ga, hoelang ik er over doe enz. Als ik dat vertel komt er vaak een bewonderend: “Oh la la”. Ik denk dat de belangrijkste prestatie is: alles achterlaten en het gaan doen. Het lopen kun je redelijk ontspannen doen. Naarmate je langer loopt gaat dat meer vanzelf. Je gestel stelt zich er op in.

Week 1

Algemeen

Onder het lopen komen allerlei gedachtes voorbij. Niet allemaal om te onthouden. Onderweg schrijf ik in mijn boekje af en toe wat op wat leuk, interessant of belachelijk is. Wellicht zegt het iets over wat ik beleef of over mijn gemoedstoestand of over mij. Ik verzamel ze per week.

Reageren op mijn site

Een gedachte die ik meerdere keren had ging over de reacties op mijn site. Ik ben erg blij met de ondersteunende en bemoedigende reacties. Ik hoop dat iedereen dat blijft doen. Ik vind het leuk en het motiveert en sterkt me. Kortom ik krijg er energie door. Maar ik ben niet in staat of heb de gelegenheid niet om te  antwoorden. Ik loop ca. 6 à 7 uur per dag. Vervolgens ben ik bezig een plek te regelen voor de nacht. Dan schrijf ik een verslag voor de blog. Daarna heb ik geen puf meer en ga vroeg slapen. De volgende ochtend wil ik weer vroeg op pad. Ik hoop dat jullie blijven reageren.

Heuvels en religie

Nederland is een vlak land. Zodra je Visé bent gepasseerd wordt het heuvelachtig. En lopend ervaar je dat nadrukkelijk. Omhoog kost moeite, zowel fysiek als conditioneel als mentaal. Naar beneden gaat veel makkelijker. Dat kost ook nog fysieke inspanning, maar minder en geen aanslag op de conditie. In religieuze termen: omhoog gaan is een beproeving, omlaag is de beloning of genade. Het is nog religieuzer om de parallel te trekken naar: het leven is de beproeving voor het hiernamaals. Andersom kun je eerst het goede genieten, maar dan komt de straf daarna. Dat is meer de calvinistische variant. Eerst feesten en dan de kater. Is daarom het calvinisme in een vlak land als Nederland sterker ontwikkeld ? Als je niet feest ook geen kater. Geen hoogte of dieptepunten. Doe maar  gewoon dan doe je gek genoeg.

Depressief

Boeren hebben een bestaan waarvan ik denk dat het redelijk ontspannen is. Natuurlijk moeten ze maar zien dat de natuur ze geeft wat ze proberen af te dwingen. Toch is mijn idee dat ze zelf bepalen wanneer ze iets wel of niet doen. Er zit geen organisatie aan vast. Immers zonder organisatie geen stress. Mevrouw Nihoul haar man was boer. Zij vertelde dat haar man was overleden aan depressiviteit. Wat me doet denken aan thuis. Wat is dat toch. Wat maakt mensen depressief. Dat antwoord is niet te geven.

Aanduidingen

De route word aan gegeven met zeskantige bordjes waarop een jacobschelp is afgedeeld. Door twee zijden geel te kleuren ontstaat een pijl. De kleuren zijn donkerblauw voor de achtergrond en geel voor de schelp en de pijl. Dat is voor zichtbaarheid niet erg goed. Het is te donker. Vooral in de bossen is het  te onopvallend. Maar belangrijker is de manier waarop de bordjes worden gebruikt Daar valt nog wel wat aan te verbeteren. Algemeen aanvaarde aanduiding is: pijl omhoog is rechtdoor, pijl naar rechts is rechtsaf en pijl naar links is linksaf. Maar de vrienden  van het Belgische genootschap hebben hun eigen opvattingen. Men gebruikt pijlen naar links of rechts ook voor rechtdoor. Dat gaat goed als daar toevallig geen afslag links of rechts aanwezig is, maar is dat wel zo dan is er verwarring geschapen. Ook verwarrend is de draaiing van de bordjes. Overijverige genoten willen een geringe afwijking van het pad laten zien door het bordje ook iets te draaien. Ook dat schept soms verwarring. Ik houd een pleidooi voor consequentie. Rechtdoor omhoog, linksaf naar links, rechtsaf naar rechts. Op de 5 of meersprongen zet even na de splitsing een bordje en alles is duidelijk. Dan is er nog de witte variant. Niet duidelijk is of die wel of niet meedoet. Moet die wel of niet serieus worden genomen. Tot nu toe ben ik houd 2 keer fout gelopen. Waarvan 1 keer niet zeker door mij of de genoten.